GTranslate


Home Ruch oporu w Prusach
Ruch oporu w Prusach

Klęska grunwaldzka zachwiała podstawami Zakonu. Kryzys modelu korporacyjnego, chrystianizacja Litwy, stopniowe postępujące zeświecczenie braci odbijał się na stosunku do poddanych. Zwiększony fiskalizm, ciągłe wojny, dewaluacja szeląga sprzyjały rodzeniu się oddolnej opozycji. Pierwszą organizacją założoną jeszcze w 1397 r. w Ziemi Chełmińskiej, było Towarzystwo Jaszczurcze. Założycielem był Mikołaj z Ryńska. Celem tego bractwa rycerskiego była obrona ludności państwa przed bezprawiem. Domniemuje się, że dążyło ono skrycie do oderwania Ziemi od Zakonu i powrót do Polski. Pod Grunwaldem Mikołaj poddał swój Związek Jagielle. W maju 1411 Krzyżacy skazali go na ścięcie.

Na zjeździe stanów w 1440 r. w Kwidzynie zawiązana została konfederacja, wymierzona przeciwko niezależności duchowego sądownictwa od czynników świeckich. Przyjęła nazwę Związku Pruskiego. Celem jej było uzyskanie udziału we władzach państwa zakonnego. Związek obejmował przede wszystkim średniozamożne rycerstwo Pomorza Gdańskiego, Ziemi chełmińskiej i Warmii. Domaganie się przez Związek dopuszczenia do współ rządzenia znajdywało coraz szerszą aprobatę w społeczeństwie. Konrad von Erlichshausen a potem jego brat Ludwik dążyli do likwidacji Związku. Zatarg między stronami znalazł finał w sądzie polubownym w Wiener Neustadt w 1453 r. a arbitrem był cesarz Fryderyk III. Sąd potępił konfederację, nakazał jej rozwiązanie i zapowiedział represjonowanie niepokornych. W odpowiedzi Tajna Rada Związku Pruskiego przygotowała zbrojne powstanie, wysyłając jednocześnie do Krakowa poselstwo do Kazimierza Jagiellończyka. 4 lutego 1454 r. wybuchło powstanie w Prusach. Powstańcom udało się z zaskoczenia zdobyć wiele zamków krzyżackich, kompletnie nieprzygotowanych do obrony. Po stronie Związku stanęli później także biskup Warmii Paweł Legendorf i kapituła fromborska. 20 lutego 1454 r. Związek Pruski poddał się zwierzchności króla polskiego. W odpowiedzi Kazimierz Jagiellończyk wypowiedział wojnę Krzyżakom. 6 marca 1454 r. król sygnował przywilej inkorporacji Prus. Akt ten likwidował Państwo Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Tymczasowym gubernatorem królewskim został Jan Bażyński.