Podobnie jak Fryderyk Saski, Hohenzollern odwlekał hołd. W 1519 r. podjął zamysł wojny z Polską, mając poparcie elektora brandenburskiego Joachima i księcia moskiewskiego Wasyla. W grudniu 1519 r. Zygmunt prewencyjnie uderzył na Pomezanię, zdobywając Dąbrówno, Susz i Iławę. Albrecht odpowiedział  zajęciem w noworoczny poranek 1520 r. Braniewa. W dalszym toku wojny wojska polskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Firleja zdobywała kolejne miasta krzyżackie Pasłęk, Kwidzyn, Pisz. Krzyżacy natomiast zdobyli Ornetę i Dobre Miasto i rozpoczęły oblężenie Lidzbarka Warmińskiego. W czerwcu 1520 r. doszło do dwutygodniowego zawieszenia broni. Albrecht oczekując na posiłki z Danii i Rzeszy, pozorował kapitulację. Po otrzymaniu pomyślnych wiadomości opuścił Toruń, wznawiając oblężenie siedziby biskupa warmińskiego. Krzyżacki zagon wysłany na Mazowsze spustoszył tę dzielnicę aż po Łowicz. Firlej zaś otoczył Braniewo, którego również nie potrafił zdobyć. Nie doszło do połączenia się armii krzyżackiej z posiłkami niemieckimi, które nie dotarły nawet do Wisły i uległy rozproszeniu. Jeszcze w styczniu 1521 r. Albrecht podjął kampanię zimową. Spustoszył Warmię ale nie udało mu się zdobyć Olsztyna, którego obronę zorganizował administrator kapitulny Mikołaj Kopernik, nie udał się również marcowy szturm na Elbląg. W kwietniu 1521 r. podpisano czteroletni rozejm, nadal okupowane były przez Krzyżaków Braniewo, Orneta, Melzak i Dobre Miasto.

Lata zawieszenia broni wielki mistrz spędził w Rzeszy, gdzie znów poszukiwał wsparcia. W Wittenberdze spotkał się z Marcinem Lutrem, który nakłonił go do porzucenia reguły zakonnej i przekształcenia państwa w świeckie księstwo. Plan był realny, reformacja zyskiwała już sobie w Prusach zwolenników, przenikając też na Warmię przy wielkim niezadowoleniu biskupa. Dostojnicy krzyżaccy, szlachta i mieszczaństwo w zasadzie przystawały na sekularyzację, jedynie ustanowienie dziedziczności Hohenzollernów budziły niechęć lecz na razie Albrecht nie miał potomstwa. Tymczasem polski dwór królewski zaproponował złożenie godności wielkiego mistrza w zamian za zaopatrzenie w Prusach. Natomiast sejm 1524/1525 poparł postulat Łaskiego i opowiedział się za zbrojnym i bezwarunkowym usunięciem Zakonu z Prus. W 1525 r. do Krakowa przybyło poselstwo krzyżackie z planem sekularyzacji. Uzgodniono warunki pokoju, Zakon uległ likwidacji, Albrecht otrzymał w lenno krzyżackie ziemie jako świecki książę. 10 kwietnia 1525 r. w Krakowie na Rynku Albrecht Hohenzollern złożył hołd Zygmuntowi Staremu. Król ustanowił nowy herb dla Prus, odtąd Książęcych – czarnego orła z koroną na szyi i literą S na piersi. Delegacja krzyżacka zerwała czarne krzyże z płaszczy.

(c) Andrzej Bobrowicz

Kopiowanie, przepisywanie, przetwarzanie maszynowe, elektroniczne i rozpowszechnianie w całości lub we fragmentach wszystkich tekstów, zdjęć i grafik w całym serwisie bez wiedzy i zgody ich autorów zabronione